Ο Βαρνάβας είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά της Βορειανατολικής Αττικής με πληθυσμό 2.000 κατοίκους. Απέχει 39 χλμ από την Αθήνα και η πρόσβαση προς αυτόν είναι μέσω της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας.
Η περιοχή κατοικήθηκε από Αρβανίτες οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία, λόγω και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της μορφολογίας του εδάφους. Στην πορεία αναπτύχθηκε και η γεωργία και κυρίως η αμπελουργία. Μεγάλος αριθμός των κατοίκων τα μετέπειτα χρόνια απασχολήθηκαν ως οικοδόμοι και βιομηχανικοί εργάτες, ενώ λιγότεροι δραστηριοποιήθηκαν στους τομείς των υπηρεσιών και του εμπορίου.

Σήμερα, με την τεράστια οικιστική ανάπτυξη και την προσέλευση νέων κατοίκων, έχει αλλάξει τόσο η κοινωνική σύνθεση, με το Αρβανίτικο στοιχείο να υπερτερεί πάντα, όσο και η επαγγελματική δραστηριότητα των κατοίκων. Η κτηνοτροφία τείνει να εξαφανισθεί, έχουν απομείνει λίγοι γεωργοί, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων απασχολείται σε όλους σχεδόν τους τομείς εργασίας, αλλά περισσότερο ως υπάλληλοι και εργάτες.

Ο Βαρνάβας διαθέτει παραλία η οποία απέχει 12 χιλιόμετρα από το κέντρο του χωριού με θέα στον Ευβοϊκό, με ψαροταβέρνες και καφέ, η οποία χαρακτηρίζεται μία από τις καθαρότερες της Αττικής και προσελκύει μεγάλο αριθμό παραθεριστών τους θερινούς μήνες.
Επίσης διαθέτει περιοχές με απαράμιλλη φυσική ομορφιά, όπως είναι η ρεματιά στην είσοδο του χωριού.

Στο Βαρνάβα υπάρχει μια σειρά ιστορικών μνημείων τόσο από την αρχαϊκή περίοδο όσο και από την βυζαντινή. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν ο αρχαϊκός πύργος του 5ου π.Χ. αιώνα, ο βυζαντινός ναός του Αγ. Γεωργίου, η μοναδική εκκλησία της Αγ. Παρασκευής και το θαυμάσιο χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο του Ιερού Ναού Πέτρου & Παύλου Βαρνάβα.
Σημαντικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στον Βαρνάβα είναι το πανηγύρι του χωριού στις 29 Ιουνίου (εορτή των Αποστόλων Πέτρου & Παύλου), η μεγάλη πολιτιστική εκδήλωση ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ – «…ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ» που πραγματοποιείται κάθε καλοκαίρι τέλος Ιουλίου με αρχές Αυγούστου στην Παραλία Βαρνάβα και ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ κάθε Σεπτέμβρη. Πλήθος άλλων εκδηλώσεων πραγματοποιούνται καθ’ όλη την διάρκεια του έτους από την Κοινότητα και τους μαζικούς φορείς (ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ, ΠΑΙΔΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ). Στο Βαρνάβα λειτουργούν το Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου, με τη μεγαλύτερη συλλογή παραδοσιακού και κεντημένου ψωμιού στην Ευρώπη και το Διαδραστικό Αγροτικό Λαογραφικό Μουσείο με χιλιάδες εκθέματα από την παράδοση του χωριού.

Η περιοχή διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές για μόνιμη κατοικία. Λειτουργεί τριθέσιο ολοήμερο Νηπιαγωγείο και επταθέσιο ολοήμερο Δημοτικό Σχολείο. Διαθέτει φαρμακείο, φούρνους, καφετέριες, σούπερ μάρκετ, πρατήριο καυσίμων, φροντιστήριο ξένων γλωσσών. Στο γειτονικό χωριό Καπανδρίτι (6 χλμ) υπάρχει μεγάλος αριθμός Υπηρεσιών (Κέντρο Υγείας, Αστυνομικό Τμήμα, Τράπεζα κ.λ.π.)

Υπάρχουν δύο θεωρίες για την προέλευση του ονόματος «Βαρνάβας». Η πρώτη αναφέρεται στο πέρασμα του Αποστόλου Βαρνάβα από την περιοχή, ενώ η δεύτερη – και πιθανώς ακριβέστερη – θεωρεί ότι η τοποθεσία ανήκε σε ένα μεγαλογαιοκτήμονα που ονομαζόταν Βαρνάβας.
Ολόκληρο το γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής του Βαρνάβα αποτελεί από μόνο του αξιοθέατο.
Υπάρχουν ιστορικοί Πύργοι – μνημεία στην περιοχή της Αγ. Παρασκευής, όπου ένας είναι της Γεωμετρικής περιόδου και ο άλλος της Βυζαντινής.

Ο δρόμος ανάμεσα στο Καπανδρίτι και το Βαρνάβα περνά παράλληλα με μία ρεματιά με άφθονα νερά και πλατάνια.
Η περιοχή διαθέτει πολλά εξωκλήσια σε πανέμορφα τοπία με δική τους ξεχωριστή αρχιτεκτονική το καθένα και διαφορετική ιστορία από το βάθος του χρόνου. Ανάμεσα σε αυτά είναι η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Δημήτριος, ο Άγιος Παντελεήμων και ο Άγιος Ιωάννης. Επίσης, υπάρχουν δύο μοναστήρια, η Ιερά Μονή Μεταμόρφωσης Σωτήρος και η Ιερά Μονή Άξιον Εστί.

Ο Βαρνάβας είναι πολύ κοντά στο Μαραθώνα, το Σχοινιά, τη Νέα Μάκρη, τη Λίμνη Μαραθώνα, τον Ωρωπό, τον Κάλαμο και πολλές άλλες περιοχές για μονοήμερες αποδράσεις.
Η Κοινότητα έχει δική της παραλία, την Παραλία Βαρνάβα, 12 χιλιόμετρα από το κέντρο της Κοινότητας, Επίσης, μέσω της Εθνική Οδού, ο Βαρνάβας είναι πολύ κοντά στην υπόλοιπη Ελλάδα.